Sint-Katharinakerk

Ligging: Hoogstraten
Opdrachtgever restauratie: kerkfabriek van Sint-Katharina
Opdrachtgever beheersplan: stad Hoogstraten
Project in samenwerking met Aletta Rambout
Vooronderzoek glasramen: Joost Caen
Conservatie fase 1: 2003-2004
Conservatie 
fase 2: 2018
Beheersplan: 2016-2017

De Sint-Katharinakerk bevindt zich aan de Vrijheid in het centrum van Hoogstraten. Ze is in 1525-1546 opgetrokken in Kempense hooggotiek, doch werd grotendeels heropgebouwd na de Tweede Wereldoorlog.

Het 16de-eeuwse glasraamensemble uit de Sint-Katharinakerk is ontstaan in de periodes 1528-1533 en 1560-1568. Dit ensemble van zestien monumentale glasramen is omwille van zijn stijléénheid en zijn omvang uitzonderlijk te noemen. Los van een aantal restauratie-ingrepen is de glasraamopstelling binnen het koor nog vrijwel identiek aan de opstelling uit de 16de eeuw en daardoor uniek in Vlaanderen.

De glasramen die Antoon van Lalaing en Elisabeth van Culemborg door Claes Mathysen en Antonis Eversoen lieten vervaardigen, zijn stijlvoorbeelden van renaissanceglasschilderkunst. Het zijn religieuze voorstellingen, gecombineerd met afbeeldingen van de desbetreffende donatoren in vol ornaat, al dan niet afgebeeld met hun beschermheilige.
Alle voorstellingen werden omlijst door een renaissancistisch architecturaal decor met hier en daar enkele gotische elementen. Deze door Italië beïnvloedde arabeskenstijl is typisch voor de vroegste periode van de Zuid-Nederlandse renaissance en wordt gekenmerkt door arcaden met al dan niet gecanneleerde of met blad- en rankornamenten versierde zuilen, balusterzuilen, pilasters, blad-, voluut- of composietkapitelen, balustrades, rondbogen en klimmende bogen, guirlandes of toorts en schilddragende en bazuin blazende engelen, putti, siervazen torsende halffiguren, medaillons, omkranste koppen, nimfen, grotesken en arabesken. En verder ook schelpvullingen, beeldnissen, entablementen en belvédères.

De eerste restauratiefase omvatte de conservatie en restauratie van drie ramen gerealiseerd door Claes Mathysen (1528) en Mathys Claes (1571). Het gebrandschilderd glas van deze ramen werd uitgenomen, geconserveerd en herplaatst. Er werd eveneens beschermende buitenbeglazing voorzien. Raambruggen werden roestwerend geschilderd, één raambrug diende omwille van verregaande corrosie vervangen te worden. Raammonelen werden herplaatst, waarbij beschadigde elementen werden vervangen door nieuwe.

De tweede fase betrof twee glasramen in de nevenkoren: een glasraam door Claes Mathysen (1533) en een glasraam door Capronnier (1856). De werken omvatten het uitnemen van de glasramen, het uitvoeren van beperkte conservatie-ingrepen en het herplaatsen van de glasramen achter beschermende voorzetbeglazing .

In 2017-2018 werd een beheersplan opgemaakt voor de kerk waarin een werkbaar scenario wordt aangereikt voor het in orde brengen en het in goede staat houden van het monument.